PVDA FRACTIE AAN HET WERK: PERIODE 31 MAART – 4 APRIL 2014
Dit 12de weekverslag in 2014 aflevering 305 sinds begin 2007, betreft de dingen die wij deden tijdens de afgelopen week. Het was de week waarin de coalitievorming van start ging zonder ons, de tweede Kamer een rondetafelgesprek hield over het grondbeleid en Gedeputeerde Staten uit de bocht vloog door in een buurgemeente vlakbij Bleizo een gebied dat oorspronkelijk bestemd was voor glastuinbouw nu aan te wijzen als bedrijventerrein.
COALITIEBESPREKINGEN ZIJN GESTART
Afgelopen woensdag ontvingen wij via de mail het volgende bericht: “ Met alle fracties in de gemeenteraad van Lansingerland hebben we gesproken over mogelijkheden voor coalitievorming. De beste optie is om te onderzoeken of een coalitieakkoord te verwezenlijken is tussen de fracties van CDA, CU, D66 en Leefbaar 3B. Nog deze week beginnen we met deze fracties de besprekingen. De andere fracties stellen we graag in de gelegenheid om van ons een mondelinge toelichting op deze keuze te krijgen. Er zal daarom in de loop van de week contact opgenomen worden om – indien gewenst – tot een nadere afspraak te komen. We danken alle fracties voor hun constructieve medewerking aan en inbreng op de door ons gehouden informatieronde. Als er voortgang te melden is, zullen wij u nader informeren over het resultaat”. Wij kregen dit bericht per mail via onze griffie. Een persoonlijk telefoontje van de zijde van de Leefbaar 3B woordvoerders kon er kennelijk niet vanaf.
Het speelveld waarbinnen de coalitieonderhandelingen nu plaatsvinden is zeer beperkt. Eigenlijk kent Lansingerland maar een enkel echt agendapunt: ‘Hoe komen wij zo snel mogelijk tot financieel herstel?’ Eind februari 2014 werd duidelijk dat de tekorten op de begroting 2018 oplopen tot 14 miljoen euro structureel. Gingen wij aanvankelijk nog uit van 9 miljoen structureel tekort in 2018, inmiddels is duidelijk geworden dat ook het negatieve weerstandsvermogen van 50 miljoen moet worden ingelopen. Dat kost 5 miljoen per jaar. Onze begroting biedt nauwelijks nog ruimte voor nieuwe bezuinigingen. Sinds de begroting van 2010 is er al sprake van bezuinigingen die oplopen naar 17 miljoen in 2018. Dat is bijna 20% van onze totale begroting. Voor de PvdA is duidelijk dat er voor Lansingerland slechts een enkele oplossingsrichting is: het starten van de artikel 12 procedure. Er is in Lansingerland zozeer sprake van structureel verstorende externe factoren in onze financiele huishouding dat de financiele verdelingssystematiek in het gemeentefonds voor Lansingerland niet meer werkt.
Het afgelopen jaar hebben wij veel energie gestoken in het verkennen van de mogelijkheden om samen met hogere overheden tot een oplossing op maat voor Lansingerland te komen. Wij ontmoetten veel begrip voor de unieke situatie waar Lansingerland in verkeert en ook waardering dat wij zelf verantwoordelijkheid wilden dragen en zelf op zoek gingen naar oplossingen. Door onze inzet is het gemeentelijke grondbeleid nu hoog op de agenda van de Tweede Kamer gekomen. De PvdA Tweede Kamerleden Manon Fokke en Albert de Vries die de portefeuilles BZK en RO voor hun rekening nemen, zijn onze vaste gesprekspartners op zoek naar oplossingen. Ook de VVD zit goed in de bestuurlijke frontlijn.
Aan goodwill aan de kant van de Tweede Kamer dus geen gebrek. Dat helpt ons zeker bij de ambtelijke en politieke overleggen met de departementen van BZK en Financiën die nu op stapel staan. Feit is dat het landsbestuur momenteel in handen is van de VVD en de PvdA. Zij hebben de bestuurlijke sleutel in handen voor de toekomst Lansingerland als financieel gezonde, zelfstandige gemeente. Zij in Den Haag en niet wij in Lansingerland zullen definitief gaan bepalen of en zo ja in welke mate Lansingerland door het Rijk gesteund zal gaan worden. Daar zijn regels voor maar de aanwezigheid van politieke goodwill en de zekerheid dat Lansingerland goed bestuurd wordt, zullen bepalend zijn voor de uitslag. Een nieuw college van Lansingerland zonder VVD en PvdA staat direct bestuurlijk op grote afstand. Die kunnen het echt gaan schudden!
Het is niet te verwachten dat de Haagse kringen een hoge pet op zullen hebben van de bestuurlijke potentie van een lokale politieke speler als Leefbaar 3B. Die houden bij de gemeentegrenzen op. Daar hebben ze echt geen boodschap aan. Een Lansingerlandse coalitie bestaande uit landelijke partijen die de weg weten in Den Haag ligt dan ook veel meer voor de hand. Daarom zijn wij nog steeds beschikbaar als gesprekspartner voor partijen die een nieuwe coalitie willen bestaande uit sterke, landelijk opererende partijen met een perfecte ingang in bestuurlijk Nederland. Nieuwe initiatieven daartoe zullen wij dan ook van harte steunen. Wij zijn telefonisch altijd bereikbaar!
‘GEMEENTEN SJOEMELEN NIET MET GRONDEXPLOITATIES’
Afgelopen donderdag hield de commissie voor Infrastructuur en Milieu van de Tweede Kamer een rondetafelgesprek over het grondbeleid. Vooral het eerste gespreksblokje “grondposities gemeenten” waaraan de onderzoekers van Deloitte, de gemeente Apeldoorn en Neprom deelnamen, was voor Lansingerland zeer interessant. De Neprom (Vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen) is in 1974 opgericht en stelt zich ten doel de samenwerking te bevorderen tussen overheid en ontwikkelaars bij de totstandkoming van vastgoedprojecten.
De Tweede Kamer was tijdens deze eerste gespreksronde vertegenwoordigd door SP, SGP, VVD en PvdA (Albert de Vries). De andere partijen, waaronder CDA en D66, toonden geen belangstelling voor deze voor vele Nederlandse gemeenten zo belangrijke problematiek. Van de zijde van de gemeente Lansingerland gaven burgemeester Coos Rijsdijk, de wethouders Marc van Dijk en Tymon de Weger, een ambtelijk vertegenwoordiger en, natuurlijk, Gerard Bovens acte de presence.
Frank ten Have van Deloitte vertelde dat er inmiddels 3 miljard door gemeenten is afgeboekt vanwege de verliezen in hun grondbedrijf. Dat is ten laste gegaan van de algemene reserves. Het opdrogen van de winsten uit de grondexploitaties heeft grote gevolgen want hoe houd je nu deze winsten verdampen, de corporaties geen geld meer hebben, de gemeenten alles op alles moeten zetten om het sociale domein overeind te houden en het rijk terugtreedt uit gemeentelijke investeringsprogramma’s de broodnodige gemeentelijke investeringen nog overeind? Hij voorzag grote problemen bij het renoveren en duurzaam maken van 500.000 woningen die broodnodig aan een opknapbeurt toe zijn. Het is dus zeker niet alleen een boekhoudkundig verhaal maar een probleem met grote maatschappelijke consequenties. Ten Have vond dit een interessantere vraag dan de kwestie hoeveel gemeenten inmiddels hebben afgeboekt.
De gemeente Apeldoorn heeft inmiddels 200 miljoen afgeboekt op de grondexploitaties. Hun totale begroting bedraagt 450 miljoen. Inmiddels is 20% van de ambtelijke formatie vertrokken. (250 van de 1400 medewerkers). Er is sprake van preventief provinciaal toezicht en een fors negatief eigen vermogen dat in 10 jaar ingelopen moet gaan worden. “Apeldoorn loopt op het randje”, zo vertelde de wethouder. Wel heeft de provincie Gelderland een bedrag van 17 miljoen aan deze stad beschikbaar gesteld ten behoeve van de ontwikkeling van de binnenstad. In vergelijking met Apeldoorn is de situatie in Lansingerland dus nog aanzienlijk problematischer. Wij boekten 123 miljoen euro af op een begroting van 100 miljoen. En wij hebben geen provincie die ons financieel een handje helpt.
De vertegenwoordiger van de Neprom kenschetste de huidige stand van zaken als die van “After de goldrush”. Hoe herhaling te voorkomen? Hij vond dat het, gegeven de grote groei in de praktijk, eigenlijk best goed gegaan was, zij het dat het hier en daar wel wat was doorgeschoten. Het instrumentarium (grondexploitatiewet, ontwikkeling residuele waarde systematiek) is zijn inziens redelijk op orde. Gemeenten moeten wel uitsluitend vanuit het publiekrechtelijke en niet vanuit het privaatrechtelijke belang gaan opereren. Van groot belang is het toepassen van de zogenaamde ‘ladder voor duurzame verstedelijking’. Hoe die in de praktijk wordt toegepast, zal binnenkort blijken uit een onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving.
Zowel Deloitte als Neprom gaven op vragen van de Kamerleden aan dat er huns inziens door gemeenten niet gesjoemeld werd met hun grondexploitaties door bijvoorbeeld negatieve resultaten via “lepe boekhoudtrucs’ of mazen in de wet te verhullen (Pieter Litjens VVD). Langere looptijden van projecten, ingewikkelde PPS constructies en sanering van kosten in het grondbedrijf zijn zeker geen trucs maar vallen prima binnen de bestaande regelgeving.
Albert de Vries (PvdA) constateerde dat inmiddels 10 % van de Nederlandse gemeenten forse problemen met hun grondbedrijven hebben. Welke keuze mogelijkheden hebben die gemeenten nog om zelf voor oplossingen te zorgen? Wat blijft er nog van de gemeentelijke autonomie over? Hij noemde daarbij in concreto de benarde situatie waarin Lansingerland momenteel verkeert. Albert de Vries vroeg zich af of onze gemeente ‘met de bestaand regels wel weg kwam?’ Een van zijn kant impliciet pleidooi voor een oplossing op maat voor Lansingerland en andere gemeenten met soortgelijke problemen.
De Vries gaf ook aan dat gemeenten tekort gedaan worden met de berichtgeving over vermeend sjoemelen en blij te zijn met het positieve verhaal van Deloitte hierover. Neprom: “De gemeenten zijn geen geldwolven!”
Volgens Deloitte zal de verliesneming door de gemeenten in 2013 en 2014 verder gaan toenemen. ‘Bij gemeenten is er altijd sprake van functioneel optimisme. De doorlooptijd van projecten valt altijd tegen. Dat verklaart de boeggolf van groeiende rentelasten veroorzaakt door al maar durende projecten. Neprom: “Actief grondbeleid blijft nodig. Maar gemeenten namen soms posities in die voor de publieke taakuitoefening niet nodig waren. Gemeenten moeten hun afwegingen met betrekking tot hun publieke en privaatrechtelijke belang inzichtelijker gaan maken en zich steeds afvragen waarom zij zelf actief gaan handelen en dit niet aan de markt moeten overlaten’.
De twee andere blokjes (met D66 inmiddels aangeschoven aan tafel) leverde nog een aantal interessante waarnemingen van de provincie Overijssel en de gemeente Amsterdam op.
Overijssel: “Wij hebben afscheid genomen van het groeidenken en de maakbare programmering. De vraag van de consument staat nu centraal. Transformatie en herstructurering hebben nu prioriteit. Pas daarna gaan we aan de slag met de uitleg gebieden. Een heldere taakverdeling tussen de verschillende bestuurslagen is absoluut noodzakelijk. Voor Overijssel blijft faciliterend grondbeleid een must want wat betekent het om het (gemeentelijke) financiele risico in te ruilen voor het ruimtelijke risico? Het rijk moet af van het verkokerde denken over de ruimtelijke invulling en veel integraler gaan opereren. Er zijn nu veel te veel spelers!”
De Twentse netwerkgemeenten moeten 60% van hun oorspronkelijke ontwikkelplannen anders gaan programmeren. Dat is het resultaat van onderlinge planvergelijking en het samen optrekken en prioriteren. Dat is een forse klap voor de grondbedrijven van de individuele gemeenten. Maar ook een stevige indicatie dat grondbedrijven die in de handen zijn van individuele gemeenten eigenlijk compleet uit de tijd zijn en de burgers nodeloos veel geld kosten. Schaalvergroting is pure economische en maatschappelijke noodzaak geworden.
Ook Amsterdam gelooft intussen heilig in de vraaggestuurde aanpak en heeft de aanbodgerichte aanpak vaarwel gezegd. “het gaat nu om de strategie van de kleine stappen waarin ook kleine spelers een plek krijgen met een grote diversiteit van partijen inclusief de zelfbouwers. Het grondbedrijf werkt nu met kasstroomfinanciering in plaats van de traditionele saldosturing. Daardoor houdt Amsterdam de financiering veel beter in de hand. “We zitten nu veel beter op de realiteit”.
De eindconclusie van dit boeiende rondetafelgesprek was dat Lansingerland zeker niet alleen staat.. Opvallend was dat er door de deelnemers aan het rondetafelgesprek geen enkel beschuldigend vingertje in de richting van de gemeenten gewezen werd. Er werd vooral over oplossingen gesproken waarbij werd geconstateerd dat het beschikbare instrumentarium in de praktijk wel okay is. Creatieve samenwerking tussen provincies, gemeenten en projectontwikkelaars moeten nu soelaas gaan bieden. De realiteitszin moet omhoog en voor noodlijdende gemeenten die nu geen kant meer op kunnen moet een passende oplossing worden gezocht. Het publiekrechtelijke handelingen versus het privaatrechtelijke handelen van de gemeenten vraagt extra aandacht. Vooral als het gaat om de transparantie bij de genomen beslissingen. Goed was ook de constatering dat het voortdurend af moeten boeken op de grondexploitaties slecht is voor de noodzakelijke investeringen ten behoeve van stedelijke ontwikkelingen. Kortom: het speelveld is nu helder, het instrumentarium is beschikbaar en de oplossingsrichtingen krijgen steeds meer vorm. Lansingerland doe er dus je voordeel mee!
Ook het Financieel Dagblad stuurde een verslaggever naar dit rondetafelgesprek. Zijn relaas spoort goed met de aanpak die deze krant in de regel met betrekking tot het gemeentelijke grondbeleid hanteert. Niks van aantrekken, Albert! Zie: priscobattes.wordpress.com/2014/04/03/genante-bedoening-in-de-tweede-kamer
(VER)DRINGEN LANGS DE A12
Op 1 april (geen grap) hebben Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland besloten een ontheffing van de Verordening Ruimte te verlenen voor het project Glasparel+ in de gemeente Waddinxveen. Onderdeel van deze ontwikkeling is de aanleg van Logistiek Park A12, bestaande uit 34 hectare reguliere bedrijvigheid. De PvdA Lansingerland vindt net als ons college dat het verlenen van medewerking aan het nieuwe bedrijventerrein Logistiek Park A12 niet aan de orde kan zijn, onder andere omdat niet wordt voldaan aan de ladder voor duurzame verstedelijking. De gemeente Lansingerland wordt hierdoor rechtstreeks in haar belangen geschaad.
De fracties in Provinciale Staten hebben de mogelijkheid om Gedeputeerde Staten te adviseren af te zien van het (voorgenomen) besluit tot ontheffing. Hiervoor is het noodzakelijk dat de (voorgenomen) ontheffing ter bespreking op de agenda van de Statencommissie Ruimte en Leefomgeving wordt geplaatst. Dit gebeurt alleen wanneer daarom binnen tien werkdagen door minimaal twee afzonderlijke Statenfracties wordt verzocht (‘voorhangprocedure’).
Het nieuwe bedrijventerrein ligt slechts op ca. 6 kilometer afstand van bedrijventerreinen Bleizo en Prisma, eveneens gelegen aan de A12. De gemeente Lansingerland heeft rondom de A12 nog zeker 80 hectare aan bedrijfskavels, in het zelfde segment, beschikbaar. Het bestemmingsplan voor het Logistiek Park A12 is nog niet gereed, terwijl dit op Prisma wel het geval is en bedrijven zich hier direct kunnen vestigen. Dat de ontwikkeling van het nieuwe bedrijventerrein Logistiek Park A12 ten koste gaat van de uitgifte van bedrijfskavels in Lansingerland is een feit. Zo heeft supermarktketen Lidl recent laten weten dat ze besloten heeft zich niet te vestigen op bedrijvenpark Prisma, maar in plaats daarvan 13 hectare grond af te nemen in Logistiek Park A12 voor de bouw van een distributiecentrum.
Overcapaciteit heeft een prijsdrukkend effect. Dit wordt hier versterkt doordat de ontwikkelaar van Logistiek Park A12, in tegenstelling tot een overheidsinstantie, grondprijzen onder de marktwaarde kan hanteren. Dit heeft negatieve gevolgen voor het uitgiftetempo van beschikbare bedrijfskavels in Lansingerland, waarin reeds forse investeringen zijn gedaan. Het besluit van Lidl betekent vele miljoenen euro’s aan gederfde inkomsten. Bovenstaande aspecten hebben grote negatieve effecten op de financiële positie van de gemeente Lansingerland. Juist de gemeente Lansingerland, vanaf 1 januari 2014 onder preventief toezicht van de provincie Zuid-Holland, kan zich dit niet veroorloven.
De PvdA Lansingerland heeft aan de PvdA Statenfractie gevraagd om deze voorhangprocedure direct te starten. Het is immers heel kort dag. Het optreden van Gedeputeerde Staten van Zuid Holland blijft ons grote zorgen baren. Zij hebben een toezichthoudende rol op de gemeente financiën, zijn verantwoordelijk voor de provinciale ruimtelijke indeling en opereren ook nog eens als privaatrechtelijke partij langs de A12 en in de gemeente Zuidplas. Deze veelheid aan petten gaat ten koste van een transparant, meedenkend en creatief bestuur. Dit moet echt gaan stoppen! Maar ja, ook in Zuid Holland zit de PvdA helaas in de oppositie!
TOT SLOT
Volgde week is de eerste raadscommissieweek in de nieuwe bestuursperiode. Veel spannende zaken staan er nog niet op de agenda. Zie: http://www.lansingerland.nl/internet/vergaderkalender_3131/ Interessant is om van wethouder De Paepe te gaan horen hoe het momenteel staat met de voortgang van de HSL pilot en wat zijn inbreng eigenlijk was bij de planvorming over de A13/A16 voor wat betreft het geplande viaduct ter hoogte van de HSL en de aansluiting met de N471. En hoe hij verder denkt om te gaan met de voorbereidingen voor een nieuw bestemmingsplan voor Rotterdam the Hague Airport. Voorafgaande aan deze commissieweek houden wij maandagavond onze eerste fractievergadering in nieuwe samenstelling. Op maandag 14 april is er om 20 uur in Rehoboth een ledenvergadering waarin wij, naast een aantal huishoudelijke besluiten, ook terugkijken op de gemeenteraadsverkiezingen en ons Kamerlid Astrid Oosenbrug ons bijpraat over de actuele Haagse politiek.
Het citaat van de week komt uit Wouter Bos zijn column (“Na de nederlaag’) in de Volkskrant van afgelopen donderdag. Het gaat over de huidige dip in de sociaal democratie. “Voor sociaal democraten in goede tijden is hun unique selling point dat ze die kloof (tussen lagere en middenklasse) toch weten te overbruggen. Dan hebben ze een beter verhaal voor de hoger opgeleiden dan D66 en GroenLinks en een beter verhaal voor de lager opgeleiden dan de SP. Maar als het verhaal er niet is, de samenleving langzaam splijt, groepen zich steeds minder met elkaar verbonden voelen en de sociaal democratie het verbindende verhaal ook niet heeft- dan kunnen de lager opgeleiden net zo goed naar de SP en de hoger opgeleiden naar D66 of GroenLinks’. Vervolgens: “De grote welvaartsstijging van de laatste decennia heeft de middenklasse een- wellicht -onterecht – gevoel van onkwetsbaarheid gegeven en daarmee de solidariteit ondergraven. Dat gevoel gaat nu snel voorbij. Het regent bijdragen uit de wetenschap dat in de nasleep van de crisis het juist de middenklasse is die de rekening krijgt gepresenteerd: minder zekerheid over huis, baan en inkomen. Misschien worden werkzekerheid, arbeidsrechten en vangnetten daarmee weer een breed gedragen zaak van welbegrepen eigenbelang. Alle ingrediënten voor een New Deal!”
Tot de volgende week, fractie PvdA Lansingerland, 4 april 2014
