PVDA FRACTIE AAN HET WERK: PERIODE 30 JUNI – 4 JULI 2014

Dit 24ste weekverslag in 2014, aflevering 317 sinds de start van de gemeente Lansingerland in januari 2007, betreft de dingen die wij deden tijdens de afgelopen week. Het was de maandelijkse raadscommissieweek waarin vooral de debatten over de gevolgen van de aanstaande decentralisaties in het oog sprongen. Ook de voorbereiding van het raadsdebat van volgende week donderdag over de Kadernota 2014 vroeg de nodige aandacht. De wittebroodsweken van de nieuwe coalitie zijn nog niet voorbij en dat is aan onze politieke agenda te zien.

FINALE DEBAT OVER KADERNOTA 2014

Vorige week in weekverslag 23 berichtten wij uitvoerig over het debat over de Kadernota 2014 in de raadscommissie. Wij kondigden toen al een tweetal wijzigingsvoorstellen aan die wij in zullen brengen in het afrondende debat op donderdag 10 juli. Ons eerste amendement betreft het intrekken vanaf 2015 van het gemeentelijke budget dat voor fractieondersteuning beschikbaar is. Het gaat om een totaal bedrag van €21.930. Per fractie is een basisbedrag van 1000 euro plus 400 euro per fractielid beschikbaar voor bijvoorbeeld organisatiekosten en ondersteuning van het fractiewerk. Daar waar het gehele gemeentelijke apparaat moet bezuinigen, ligt het voor de hand dat ook het bestuur een bijdrage levert. De politieke partijen moeten voortaan dus zelf uit eigen middelen zorg gaan dragen voor de dekking van deze kosten.

Ons tweede wijzigingsvoorstel betreft het plan van de coalitie om al vanaf 2015 een post van 3 ton structureel voor nieuw beleid op te nemen. Wij vinden dat het beter is dit plan tenminste met een jaar op te schorten. Het is nog te vroeg om al in 2015 over te gaan tot het opnemen van een stelpost nieuw beleid in de meerjarenbegroting 2015-2018. Het is goed om in het komende jaar precies te bezien hoe onze grondexploitaties zich ontwikkelen, wat de precieze budgettaire gevolgen zullen zijn van de drie grote decentralisaties en hoe onze schuldenpositie en het weerstandsvermogen zich gaan ontwikkelen. Het is ook goed om nog eens precies te bezien wat verdere bezuinigingen voor gevolgen kunnen hebben voor het functioneren van het gemeentelijke apparaat. Bovendien is het noodzakelijk om ook de ‘buitenwacht’ stap voor stap mee te nemen in het verhaal dat de financiële condities er in Lansingerland intussen een stuk beter uitzien dan pakweg 2 maanden geleden. Toen waren wij in ieder geval nog in de ban van een noodzakelijke artikel 12 aanvraagprocedure.

Voor 2015 is een verhoging van de OZB naar 120% van het landelijke gemiddelde voorzien die voor dat jaar niet geheel gecompenseerd kan gaan worden door een voordeliger nieuw contract voor de afvalstoffeninzameling. Dat contract gaat immers pas per 1 juli 2017 in. Het amendement behelst tevens om het negatieve effect voor de inwoners (ca. 8 ton OZB verhoging voor het jaar 2015) te matigen met een bedrag van 300.000 euro. Daarmee wordt per saldo de OZB-stijging voor een belangrijk deel van de belastingbetalers meer gecompenseerd dan in het raadsvoorstel Kadernota 2014 wordt beoogd.

Tijdens het debat in commissieverband over de Kadernota was er al één coalitiepartij die wel oren had naar ons voorstel om de kosten van nieuw financieel beleid in onze begroting te verdagen naar 2016. Wij zijn reuze benieuwd hoe de rest van de coalitie hier tegen aankijkt. Alle politieke partijen in de raad van Lansingerland beschikken inmiddels over onze wijzigingsvoorstellen.

Wij spraken met ons PvdA Tweede Kamerlid Albert de Vries af om ergens in het zomerreces van de Tweede Kamer overleg te hebben over de vraag wat Kamer en Regering mogelijk nog voor Lansingerland zouden kunnen betekenen. Wij spraken elkaar voor het laatst vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2014 toen het financieel perspectief van Lansingerland er een stuk somberder uitzag dan nu. Zie ons weekverslag 4. De belangrijkste oplossingsrichting toen was ‘schatkistlenen’. Met Albert de Vries is toen afgesproken dat hij deze constructie zal gaan agenderen en daartoe in overleg zal gaan met zijn collega’s van Financiën en BZK in de PvdA fractie en met coalitiegenoot VVD in de Tweede Kamer. Wij willen nu deze draad weer gaan oppakken onder de conditie dat de gemeenteraad in meerderheid akkoord gaat met ons amendement om de komst van nieuw beleid uit te stellen tot tenminste 2016.

MENSWAARDIG HANDHAVEN WWB

De Raad wordt gevraagd om het beleidsplan ‘Hoogwaardig Handhaven voor Werk en Inkomen over de periode 2014-2017’ vast te stellen. Het gaat in dit geval om het controleren of een persoon wel recht heeft op een verkregen of aangevraagde uitkering. Er is een soort detectivebureau, Investiga genaamd, ingeschakeld om de controle uit te voeren. Dat heeft in 2013 155.000 euro gekost en levert over 2013, 2014 en 2015 dan een geschatte maximale besparing op van 827.000 euro.

In tijden waarin we moeten besparen klinkt dat goed, maar er is een aantal zaken die de PvdA zeer tegen de borst stuit, zo vertelde Petra Verhoef afgelopen donderdag aan de raadscommissie Samenleving. Het bureau dat de controles uitvoert wordt betaald op basis van ‘no cure, no pay’. Dat is gunstig voor de Gemeente, maar niet per se voor de betreffende inwoners. Bij ‘no cure, no pay’ zal het bureau immers alles op alles zal zetten om met bewijs te komen dat er iets niet klopt of informatie mist. Een foute prikkel. Net als met het quotum op de parkeerboetes! Het beleidsplan heeft een negatieve benadering jegens inwoners die mogelijk in aanmerking komen voor een uitkering. Het uitgangspunt is dat er in vele gevallen fraude wordt gepleegd, dus met opzet informatie wordt achtergehouden of foutieve informatie wordt verstrekt. Het criminaliseert inwoners die om inkomensondersteuning vragen. Een aantal groepen wordt met name als ‘verdacht’ aangemerkt: Inwoners die met meer dan één persoon in één woning wonen (en dat zijn er nog al wat….!), inwoners die gaan echtscheiden ( juist een kwetsbare groep, waar vaak kinderen bij zijn betrokken) en inwoners die een aanvullende uitkering, naast een andere bron van inkomsten aanvragen.

Het beleid werkt dus mogelijk stigmatiserend voor een groot deel van de WWB gerechtigden. We leven in een solidaire rechtstaat en de PvdA wil dat bij het opstellen van een dergelijk beleidsplan het recht van de inwoner die de aanvraag doet centraal staat en dat deze persoon (en eventuele anderen in zijn of haar huishouding) zo goed mogelijk gesteund worden.

Wij stellen dan ook de volgende, positieve benadering voor:

1. De Gemeente neemt zélf (eventueel samen met buurgemeenten) de taak op zich om te controleren of iedereen die recht heeft op een uitkering die ook krijgt (let op de positieve draai!). Zoiets belangrijks besteed je niet uit!
2. Bij een vraag om WMO-ondersteuning is er zo’n prachtig keukentafel gesprek?! Dat kan hier ook. Een huisbezoek met een positieve insteek, zodat de medewerker van de gemeente zelf de situatie kan beoordelen en eventueel steun kan verlenen, bijvoorbeeld bij het aanleveren van het juiste papierwerk of het uitleggen van de regelgeving rondom bijverdienen.
3. Alle personen die uiteindelijk niet in aanmerking zijn gekomen voor een uitkering (zo’n 50%) worden over een periode van 6 maanden nog twee maal gebeld met de vraag of er inderdaad een toereikend inkomen is. Weet de wethouder eigenlijk hoe het is met die personen die uiteindelijk hun uitkering niet kregen? Zijn ze niet tussen wal en schip geraakt? Of wel?
4. Tot slot: De term ‘hoogwaardig’ wordt geschrapt. Er zijn hoogwaardige en laagwaardige eiwitten, afhankelijk van hoe goed ze je spieren opbouwen, maar evalueren van het recht op een uitkering kun je maar op één manier doen: ‘menswaardig’!

De PvdA fractie stond in haar kritische oordeel over het inhuren van een commerciële marktpartij ten behoeve van de gespecialiseerde fraudebestrijding in het commissiedebat vrijwel alleen. Ook ons pleidooi om de aanvraag voor een WWB uitkering stelselmatig bij mensen thuis door te nemen, haalde het niet. Sterker nog, wethouder Van Tatenhove gaf aan dat de zogenaamde keukentafel gesprekken ten behoeve van aanvragen voor WMO voorzieningen ook gewoon op het gemeentehuis plaatsvinden. Petra Verhoef heeft gevraagd dit agendapunt voor de raad van 17 juli te agenderen. Wij overwegen dan met een motie te komen met daarin uitspraken over het niet inschakelen van commerciële partijen bij de fraudebestrijding en het nut van intakegesprekken bij de mensen thuis.

HOE VERDER MET DE HSL?

Staatssecretaris Mansveld had aangegeven dat zij nog voor het zomerreces van de Tweede Kamer haar analyse van de HSL-pilot en haar afweging over de te nemen definitieve maatregelen aan de Tweede Kamer zou sturen. Het ministerie bereidt momenteel deze besluitvorming voor. Over de inhoud van het besluit wordt door het ministerie niets bekend gemaakt. Het wordt openbaar zodra het aan de Kamer is gezonden. Het zomerreces van de Tweede Kamer is inmiddels van start gegaan maar van de staatssecretaris is nog niets vernomen.

De gemeente Lansingerland (wethouder Fortuyn) heeft op 4 juni een brief aan staatssecretaris Mansveld gezonden waarin de gemeente haar zorg uitspreekt over het voorgenomen besluit van de staatssecretaris. Naar aanleiding van deze brief wil hij spoedoverleg met de staatsecretaris. Wethouder Fortuyn meldde afgelopen woensdag dat de staatssecretaris in afwachting van haar besluit niet bereid is tot overleg met hem. Dat was te verwachten. Wel is er deze week contact met de directeur Spoor van het ministerie van I&M.

Wethouder Fortuyn vroeg zich afgelopen woensdag tijdens de raadscommissie Ruimte hardop af of wij nog wel op de goede koers zitten als het gaat om het samen met I&M zoeken naar oplossingen voor de HSL overlastproblematiek. Hij signaleerde dat partijen momenteel muurvast zitten en stelde openhartig de vraag of de voortdurende focus op de 57 dba norm wel tot oplossingen zal leiden. Het ministerie van I&M lijkt zowel organisatorisch, technisch als financieel niet in staat te zijn op korte termijn adequate oplossingen te realiseren. Het departement ligt voortdurend onder het politieke vergrootglas door alle eerdere debatten over de uit de hand gelopen kosten van de aanleg van de HSL, het FYRA drama en weet zich bovendien in haar handelen beperkt door de contracten die met vervoerder NS over het gebruik van het spoor zijn gemaakt. Zo houden wij elkaar in een bestuurlijke wurggreep die alleen maar tot frustratie over en weer leidt. Ook de Tweede Kamer kan hier niets mee.

Sam de Groot vond de openhartige insteek van wethouder Fortuyn ‘realistisch maar wel op gespannen voet staan met het coalitieakkoord”. De coalitiepartijen buitelden welhaast over elkaar heen met de opmerking dat “eerst de brief van de staatsecretaris met het definitieve maatregelen pakket moet worden afgewacht en dat er vooralsnog dus geen sprake kan zijn van koerswijziging”. Dat kan nog wel enige tijd duren en bovendien is er weinig van te verwachten. Wij van de PvdA steunen de nieuwe wethouder in zijn zoektocht naar creatieve oplossingen om uit de ontstane impasse te komen. Dit dossier moet nu snel en op een verantwoorde manier afgesloten worden.

BELEIDSKEUZES DECENTRALISATIES

Donderdagavond stonden de te maken beleidskeuzes die de uitvoering van de drie decentralisaties mogelijk moeten gaan maken op de agenda van de raadscommissie Samenleving. Bij het beoordelen van het beleid en de daarop volgende implementatie zal de PvdA scherp letten op de volgende punten:

1. Wordt ‘zelfredzaamheid’ niet te ver doorgevoerd (“zoek het maar uit”)
2. Wordt de hulp en zorg aan kwetsbaren, waaronder kinderen, echt voldoende gegarandeerd?
3. Zijn de rechten van inwoners die noodgedwongen en vaak in een persoonlijke crisis een beroep moeten doen op voorzieningen werkelijk gewaarborgd? Hoe regel je vooraf dat de bejegening door de overheid (gemeente) zorgvuldig en controleerbaar is?

De PvdA bracht bij monde van Petra Verhoef en Sam de Groot een aantal punten expliciet onder de aandacht Het allerbelangrijkste punt is voor ons de Jeugdzorg. In de beleidskeuzes wordt nauwelijks gerept over de jeugdzorg. Ook de bijgevoegde ‘Conceptverordening Jeugdzorg’ is zeer globaal. Het implementatieplan schetst in zeer grove lijnen hoe de processen rondom de Jeugdwet zullen lopen, hoe de organisatiestructuur zal zijn (inclusief mogelijke samenwerkingsverbanden) en wat de budgetten zijn. Met de uitvoering komt het misschien wel in orde, maar het is nog volkomen onduidelijk hoe de bevoegdheden worden geregeld. Dit is een hiaat. Op dit moment is de bestuurder van bureau Jeugdzorg verantwoordelijk voor aan aantal belangrijk zaken:

• De bestuurder van Jeugdzorg kan opdracht geven tot het instellen van een onderzoek met vergaande bevoegdheden (vergelijkbaar met de justitiële macht);
• Daarnaast is de bestuurder van bureau jeugdzorg verantwoordelijk als voogd voor alle kinderen die onder toezicht zijn geplaatst, en kan bijv. beslissingen nemen over onderwijs, medische zaken, omgangsregelingen etc. .
• Verder wordt bureau Jeugdzorg nu geraadpleegd als de expert op basis waarvan de rechter tot besluitvorming komt.Al deze verantwoordelijkheden komen nu bij de gemeente, bij het college, te liggen. Het handelen zal worden gecontroleerd door de raad. Deze rol voor het college is zwaar en er staat continu grote druk op vanuit ouders en media die zich mengen in individuele casussen. Maar als het college de formele bevoegdheid krijgt is er een uitgelezen kans om op te komen voor zowel de rechten van het kind als de rechten van de ouders. Bureau Jeugdzorg (of rechtsopvolger daarvan, de “gecertificeerde instelling” GI) zal puur een uitvoerende organisatie zijn, onder formele bevoegdheid van het college. Wij vroegen wethouder Heuvelink of hij zich hiervan bewust is en zo ja, worden de bevoegdheden formeel goed geregeld, inclusief besluitvormingsprocedures, bezwaar, beroep enz.? Zijn antwoord was instemmend zij het met enige aarzeling. De nieuwe wethouder beloofde ons zich nog eens goed in deze heikele materie te gaan verdiepen. Dat is een goede zaak want anders dan de provincie die in het verleden alleen maar over de financiën van de jeugdzorg ging worden gemeenten nu verantwoordelijk voor zowel het geld, het beleid en de uitvoering. Dat vraagt veel van bestuurders die, net als burgemeesters nu ten aanzien van lokale veiligheidsvraagstukken, geacht gaan worden ook in crisissituaties rond kinderen snel en adequaat te gaan optreden. Dat moet in 2015 goed geregeld zijn!

Het vragen van eigen, inkomensafhankelijke bijdragen voor algemene en maatwerkvoorzieningen is in het algemeen aanvaardbaar voor de PvdA, maar er moet voor worden gezorgd dat er een maximale totale eigen bijdrage is en het moet duidelijk zijn dat er voor kwetsbare groepen altijd een uitzondering wordt gemaakt. Er is echter een uitzondering, namelijk bij de eigen bijdrage van een WMO jeugdige: De variant om bij de eigen bijdrage voor WMO óók voor jeugdigen een eigen bijdrage te heffen, ligt bij de PvdA zeer gevoelig. Dit zou een drempel kunnen opwerpen bij ouders die bijvoorbeeld niet willen meebetalen voor een aanpassing in huis voor hun kind.  De PvdA zou hiervan af willen wijken in de verordening. Meerdere fracties gaven aan hiermee problemen te hebben. Het college beloofde er nog eens goed naar te zullen gaan kijken.

De PvdA wilde ook graag toegelicht hebben waarom het PGB budget maximaal 75-80% van de kostprijs van maatwerk in natura mag zijn. Kan kwaliteit en omvang van ondersteuning dan nog worden gegarandeerd? Volgens het college is een lager percentage acceptabel omdat de kosten van een PGB lager zijn dan die van een professionele organisatie die in natura levert.

De gemeente kan bij de te maken beleidskeuzes een maatwerkvoorziening afwijzen als de ondersteuning voorzienbaar is. In lijn met het advies van de CAR, stelden wij voor dit te wijzigen in “een maatwerkvoorziening kan slechts worden geweigerd bij duidelijke voorzienbaarheid van de gewenste ondersteuning”. Het college voelt daar wel wat voor.

UITGLIJDER WETHOUDER VAN TATENHOVE OVER MINIMABELEID

Vorig jaar stelde het Rijk extra middelen beschikbaar voor armoedebestrijding en schuldpreventie. Deze middelen bedragen landelijk € 80 miljoen voor 2014 oplopend tot structureel € 100 miljoen. Voor Lansingerland betekent dit voor 2014 een bedrag van €90.000,-. De gemeenteraad heeft eind vorig jaar op initiatief van de PvdA fractie € 15.000,- hiervan bestemd voor het terugdraaien van de korting op de langdurigheidstoeslag. Daarnaast heeft de raad € 22.500,- bestemd voor het uitbreiden van de collectieve zorgverzekering met een extra keuzeoptie. Over de inzet van het restant ter hoogte van € 42.500,- heeft de Cliëntenadviesraad WWB (CAR) een advies uitgebracht., De CAR adviseerde raad en college dit restant bedrag in te zetten ten behoeve van een computerregeling voor minima. Daarnaast adviseert de CAR om meer in te zetten op de zogenaamde ‘nieuwe armen’. Hierbij richt de CAR zich specifiek op ZZP’ers die door de financiële crisis in financiële problemen komen.

Afgelopen donderdag bleek dat het college besloten heeft om de extra middelen vooralsnog niet in te zetten voor het invoeren van nieuwe regelingen of initiatieven op het gebied van inkomensondersteuning maar om het geld te reserveren om tekorten binnen het bestaande beleid inkomensondersteuning op te vangen. Er dreigt volgens het college namelijk een tekort te ontstaan op de middelen voor individuele bijzondere bijstand. Dit komt enerzijds door een groter beroep op de bijzondere bijstand en anderzijds door een groeiende doelgroep, zo berichtte het college aan de raad. Het college heeft dit besluit genomen zonder vooraf de raad hierover te consulteren en frustreert hiermede dan ook de besluitvorming van de raad die eind 2014 juist beoogd had om het inkomensbeleid van Lansingerland een extra impuls te geven. De PvdA fractie vindt bij monde van Sam de Groot (die de brief in de rondvraag van de commissie samenleving aansneed) dat dit écht niet kan: “Dit deugt niet. Precies de reden waarom wij zowel amendement en motie hebben ingediend, namelijk dat het probleem nu al groot is en nog groter wordt, is voor u het argument om tegen onze inwoners te zeggen u bekijkt het maar. Wat is dit voor solidariteit om de armen de armoede onder elkaar te verdelen?”

Mensen met een laag inkomen moeten nu hun extraatjes gaan inleveren ten behoeve van andere mensen in de financiële knel waarvoor vanwege de aanhoudende crisis en de groei van de bestanden nu plotseling geen geld meer beschikbaar is. Een soort solidariteit tussen de armen. Dit kan echt niet. De raad mag niet over zich heen laten lopen!

Wij hopen dat wethouder Van Tatenhove zich deze uitglijder realiseert en de brief aan de raad snel intrekt. Een vergissing is menselijk. Zo niet dan overwegen wij in de raadsvergadering van 17 juli een passende motie ‘vreemd aan de orde’ hierover in te gaan dienen.

TOT SLOT

Volgende week maandagavond hebben we weer fractieoverleg ter voorbereiding van de raadsvergadering van aanstaande donderdag. Dan staat de Kadernota 2014 geagendeerd. Dinsdagavond is er de maandelijkse presidiumvergadering. Nog 14 dagen te gaan en het zomerreces breekt aan.

Het citaat van de week komt van de website van Binnenlands Bestuur. Die berichtte afgelopen donderdag: “Gemeenten moeten meer oog hebben voor mensenrechten op lokaal niveau, zeker nu er door de decentralisaties taken bij komen. Dat stelt het College voor de Rechten van de Mens in zijn tweede jaarlijkse rapportage Mensenrechten in Nederland 2013. De rapportage maakt onder andere gewag van de geleidelijke erkenning van het bestaan van racisme en de kwetsbaarheid van vreemdelingen. Opvallend is dat met name gemeenten volgens het College meer aandacht voor mensenrechten moeten krijgen. “De decentralisatie is één van de grote issues van 2013 en 2014”, zegt voorzitter Laurien Koster van het College. “Er is veel zorg over de capaciteit bij de gemeenten. Op sommige van die onderwerpen kun je er donder op zeggen dat er mensenrechtenissues zullen spelen.” Gemeenten moeten zich er volgens het College bewuster van worden welke consequenties mensenrechten hebben voor de (nieuwe) onderdelen van het gemeentelijke beleid. In het verleden liet de onenigheid over wanneer een ambtenaar mag ‘binnentreden’ voor een bijstandscontrole dat al zien, denkt Koster. “Daar blijkt uit dat er een verschil kan zijn tussen mensenrechten en de opvattingen van een ambtenaar. Je ziet aankomen dat dat soort discussies in tal van situaties een rol gaat spelen. Wanneer begint bijvoorbeeld het vragen van een tegenprestatie op dwangarbeid te lijken? Kun je iemand dwingen voor niets werk te verrichten waarvoor anderen wel betaald krijgen? En de ondergrens is natuurlijk dat iedereen moet kunnen wonen, eten enzovoort. Dus er is een bodem aan wat de gemeente aan sancties kan opleggen.”

Dit verhaal sluit uitstekend aan bij onze inbreng van afgelopen donderdag in de raadscommissie samenleving. Ook in Lansingerland moet het thema Mensenrechten als het gaat om de drie decentralisaties veel meer speciale aandacht gaan krijgen. Kunnen al de voorgenomen maatregelen de toets der kritiek doorstaan? Een goed debat hierover is broodnodig!

Tot de volgende week!

Fractie PvdA Lansingerland, 4 juli 2014