Dit is nummer 707 van de weekberichten van de PvdA-fractie in Lansingerland. Vanwege persoonlijke omstandigheden kon onze fractievoorzitter helaas niet aanwezig zijn tijdens de maandelijkse raadsvergadering. Ook deze maand stond er weinig op de agenda. Er was alleen een kort debat over een door WIJ Lansingerland ingediende motie met betrekking tot een investeringskrediet voor een solarcarport bij het gemeentehuis. Deze fractie stelde voor om deze investering zo duurzaam mogelijk uit te voeren. Wonderlijk genoeg haalde deze motie het niet. In dit weekbericht zetten wij de gevolgen van het Hoofdlijnen Akkoord voor onze gemeente op een rijtje, berichtten wij over hoe het in Lansingerland verder moet met de uitvoering van de Spreidingswet. Interessant is de informatie uit de afgelopen week gehouden beeldvormende bijeenkomst over de huisvesting van arbeidsmigranten. Gelukkig worden in dit complexe dossier goede stappen vooruit gezet.
Noodopvang in aanbouw achter het gemeentehuis
GELDT ‘HOOP, LEF EN TROTS’ OOK VOOR DE GEMEENTE LANSINGERLAND?
Wij zijn benieuwd hoe het nieuwe Hoofdlijnen Akkoord gaat uitpakken voor onze gemeente en dan in het bijzonder voor de inwoners die in de knel zitten. Daarom spitten wij het Hoofdlijnen Akkoord, de budgettaire bijlage en de doorrekening van dit akkoord door het CPB door. Onze conclusie is dat de gemeenten en inwoners in de knel er bekaaid afkomen. Met geen woord wordt er gesproken over de gevolgen van de aanstaande krimp van inkomsten uit het gemeentefonds.
Als het gaat om het bestrijden van armoede wordt er voor groepen in de knel een envelop beschikbaar gesteld van oplopend 500 miljoen euro structureel. De envelop wordt uitgewerkt in een lastenmaatregel. Voor het kindgebonden budget wordt structureel 300 miljoen euro beschikbaar gesteld vanaf 2025. Voor het verhogen van de huurtoeslag wordt structureel 500 miljoen euro beschikbaar gesteld vanaf 2025. Het huidige eigen risico in de Zorgverzekeringswet blijft in de jaren 2025 en 2026 bevroren op 385 euro. Met ingang van 1 januari 2027 wordt het eigen risico meer dan gehalveerd naar 165 euro. Verder wordt het eigen risico getrancheerd op maximaal 50 euro per behandeling. Dit betekent dat mensen per behandeling niet meer dan 50 euro kwijt zijn van hun eigen risico. In de jaren 2025 en 2026 is een envelop beschikbaar voor gerichte lastenverlichting aan burgers van 2,5 miljard euro in aanloop naar de verlaging van het eigen risico. Vanwege de lastendekkende financiering van de zorgverzekeringswet stijgt de nominale premie, inkomensafhankelijke bijdrage (IAB) en de zorgtoeslag automatisch mee. Om het gewenste koopkrachteffect te bewerkstelligen, staat hiertegenover een compenserende lastenverlichting voor burgers via de inkomstenbelasting. Mensen met een laag inkomen kunnen een beroep doen op de zorgtoeslag waardoor zij minder last hebben van de hogere premie.
Dit pakket komt in een schraal zonnetje te staan door het terugdraaien van de verhoging van het wettelijk minimumloon. Hieraan is ook de hoogte van de bijstand en van de AOW gekoppeld. Ook is er sprake van een hervorming van de WW. De hervorming kan bestaan uit het verlengen van de opzegtermijn arbeidscontracten in combinatie met een poortwachterstoets WW bij het UWV en of een verkorting van de WW-duur tot 18 maanden. Dat betekent dus een half jaar korter WW ontvangen dan nu het geval is. Mensen zonder werk zijn dus 6 maanden eerder aangewezen op de Bijstand. Ook voor arbeidsongeschikten is het perspectief ongunstig. Arbeidsongeschikten ontvangen momenteel jaarlijks een tegemoetkoming voor extra kosten als gevolg van hun ziekte of handicap. Deze tegemoetkoming wordt afgeschaft omdat het eigen risico wordt verlaagd. Een sigaar uit eigen doos, dus. Het budget voor de bijstand wordt in samenhang met het maatregelenpakket op het terrein van asiel structureel met 100 miljoen euro verlaagd. De asielbegroting wordt in samenhang met het maatregelenpakket op het terrein van asiel structureel met 1 miljard euro verlaagd. Daar komen wij hieronder nog op terug. De verbetering van (gemeentelijke) schuldhulpverlening wordt doorgezet, met focus op aanpak van de problematiek bij de bron. Hier staat echter geen extra budget tegenover. Er wordt ook wetgeving voorbereid voor een hervorming van het toeslagen- en belastingstelsel. Over het hoe wordt niet gerept.
Wat er ook inhakt, is het verlaagd btw-tarief voor culturele goederen en diensten. Het huidige lage btw-tarief voor culturele goederen en diensten wordt grotendeels afgeschaft met ingang van het jaar 2026. Het btw-tarief gaat van 9% naar 21%. Het huidige lage btw-tarief voor dagrecreatie en bioscopen blijft behouden en is uitgezonderd van de verhoging. Pijnlijk voor lage inkomens die boeken willen kopen en kranten willen lezen. Ook het bezoek aan musea en theaters, anders dan de bioscoop wordt duurder.
De kansspelbelasting wordt verhoogd met 202 miljoen euro structureel. Dit betekent een tariefverhoging van 30,5% naar 37,8%. Deze verhoging pakt slecht uit voor sportorganisaties die voortaan minder geld gaan ontvangen van fondsen als de Postcode Loterij.
Er zal sprake zijn van een overheveling van specifieke uitkeringen naar het provincie- en gemeentefonds met een budgetkorting van 10%. Dit moet 638 miljoen jaarlijks opleveren. Hier dreigt dezelfde valkuil als eerder bij de start van de WMO.
Positief is de meerjarige investering van 5 miljard euro voor het ontwikkelen van nieuwe woningbouwlocaties. Ook is er een meerjarige investering van 2,5 miljard euro voor het ontsluiten van (nieuwe) woningbouwlocaties en het aanleggen van infrastructuur voor mobiliteit. Maar het budget voor het Klimaatfonds wordt verlaagd met 1,2 miljard euro. De middelen voor de ontwikkeling van batterijen en groene waterstof worden (naar rato van het huidige budget) verlaagd.
Polderpad op Wilderszijde
Het Hoofdlijnen Akkoord bevat op zich goede maatregelen als het om bouwen van woningen gaat. De uitspraak dat ‘in nieuw te bestemmen gebieden woningbouw, in geval van concurrentie om grond, boven windmolens gaat’, spreekt ons aan en is wellicht een game changer in het bestuurlijke debat over de toekomst van Bleizo-West. Minder is de zinsnede dat de stijging van de gemeentelijke woonlasten (OZB) wordt gemaximeerd via afspraken met gemeentes. Een tussenzin die grote gevolgen kan krijgen voor de financiele huishouding van onze gemeente. In het hoofdstuk over Asiel en Migratie staat dat er voortaan van de Huisvestingswet af geweken wordt door een verbod in te stellen op het geven van voorrang bij de toewijzing van sociale huurwoningen aan statushouders op grond van het feit dat zij statushouders zijn. Een maatregel die er voornamelijk toe leidt dat statushouders nog veel langer aangewezen zijn op een rampzalig verblijf in asielzoekerscentra en niet aan de slag kunnen met werk.
De energietransitie moet gericht zijn op het verminderen van bestaande en het voorkomen van nieuwe afhankelijkheid. Daarbij is het cruciaal dat dit niet ten koste gaat van mensen met een kleine beurs en kleine bedrijven. Een deel van de nu beschikbare middelen voor de energietransitie zal specifiek voor deze mensen worden ingezet. De financiële middelen voor klimaat worden voor een deel gebruikt om mensen met een laag of middeninkomen en ondernemers te helpen in de energietransitie. De verplichting om vanaf 2026, bij het vervangen van de verwarmingsketel, een warmtepomp te moeten installeren, wordt geschrapt.
De hervormingsagenda jeugd en het doorvoeren van hervormingen in de structuur van taken, bevoegdheden en indicatiestelling om de prestaties van de jeugdzorg te verbeteren, wordt uitgevoerd. De voorgenomen bezuiniging ten laste van de gemeenten wordt geschrapt. Er komt een nieuwe aanpak van de gesloten jeugdzorg, waarbij de inzet is om de gesloten jeugdzorg versneld af te bouwen. Het aantal uithuisplaatsingen wordt verminderd en de rechten van kinderen en ouders verbeterd.
En dan is er natuurlijk de Spreidingswet. Er komt direct een tijdelijke Asielcrisiswet met crisismaatregelen om de acute asielinstroom en -opvangcrisis voor de komende tijd te bestrijden, onder meer door intrekking van de Spreidingswet. Asielvergunning voor onbepaalde tijd wordt afgeschaft, die voor tijdelijk verblijf aangepast. De standaardtermijn voor naturalisatie wordt verlengd naar 10 jaar, ongeacht verblijf bepaalde of onbepaalde tijd. De taaleis voor naturalisatie wordt in beginsel voor iedereen verhoogd naar B1. Dit niveau staat voor eenvoudig Nederlands
Het draconische pakket aan maatregelen in het hoofdstuk ‘Grip op migratie’ zal waarschijnlijk slecht gaan uitpakken voor gemeenten. Het risico bestaat dat nieuwkomers die niet direct in procedure genomen gaan worden gaan zwerven. Dat geldt ook voor mensen die geen vluchtelingen status krijgen. Vanuit humanitair perspectief zijn grote vraagtekens te zetten bij dit pakket. Denk maar aan de hindernissen die opgeworpen worden ten aanzien van de gezinshereniging en de duur van de tijdelijke verblijfsvergunning. Zo creëren wij grote groepen vluchtelingen zonder enig toekomstperspectief. De sociale kosten kunnen wel eens veel hoger zijn dan de sociale baten die in dit kort door de bocht akkoord worden beoogd.
Tot slot. De totale financiële dekking van dit Hoofdlijnen akkoord rammelt aan alle kanten door de gebrekkige dekking van de extra uitgaven. Minder rijksambtenaren, minder hoge afdracht aan Europa en minder uitgaven aan de asielopvang zijn boterzachte financiële dekkingen die waarschijnlijk niet gerealiseerd zullen worden. Dat betekent dat er vervolgens dekking gezocht zal moeten worden in de rest van de rijksbegroting. Dan komen de hierover vermelde uitgaven direct in de gevarenzone terecht. Het worden voor gemeenten dus spannende tijden. Onze fractie is heel benieuwd hoe in Lansingerland de Leefbaar 3B-JA21 combinatie en ook de VVD hiermee om zullen gaan.
Geldt de leuze ‘Hoop, lef en trots’ de komende jaren ook voor onze gemeente? Onze fractie denkt van niet. Natuurlijk zitten er lichtpuntjes in dit akkoord. Maar de donkere schaduwen overheersen: budgettair door te verwachten extra bezuinigingen en door het bizarre maatregelen pakket om de migratie te beperken dat waarschijnlijk tot veel meer sociale problemen zal gaan leiden, vooral bij lagere overheden. De toonzetting is rancuneus. Maar het is vooral het door ons gekoesterde gelijkheidsbeginsel dat op de tocht staat. Dat zet een bijl in onze rechtstaat.
Wilderszijde
COLLEGE WIL TOCH AAN DE SLAG MET DE SPREIDINGSWET
In weekbericht 705 berichtten wij dat een grote meerderheid in onze gemeenteraad uitstel van besluitvorming wil over het raadsvoorstel dat het college aan de raad presenteerde met daarin de weg naar het stap voor stap realiseren van 446 noodopvangplekken voor asielzoekers. In weekbericht 698 van 15 maart 2024 meldden wij uitgebreid de gevolgen van de uitvoering van deze Spreidingswet voor Lansingerland. Zoals bekend is deze wet zowel door de Tweede als door de Eerste Kamer bij meerderheid aangenomen en heeft het nu de kracht van wet. Essentieel is dat dat het bij de Spreidingswet om uitvoering van rijksbeleid gaat. Dat betekent dat onze gemeenteraad, wanneer het om aantallen en doelgroepen gaat, weinig in de melk te brokkelen heeft. Dat was de meerderheid van de raad, zo bleek tijdens het commissiedebat op 13 mei kennelijk ontgaan. Zij vonden dat het raadsvoorstel nog te veel vragen oproept, vooral als het gaat om het organiseren van draagvlak onder onze inwoners en om het zorgdragen voor draagkracht met betrekking tot de inzet van lokale voorzieningen ten behoeve van de opvang van deze asielzoekers. Daarover moest eerst duidelijkheid ontstaan. Daar was verantwoordelijk wethouder Leon Hoek terecht niet blij mee. Hij werd compleet in de kou gezet door de complete coalitie, die hierbij grote steun kreeg van de CDA en VVD fractie. Alleen de fractie van PvdA vond dat het raadsvoorstel besluitrijp is. Besloten werd dan ook in meerderheid om dit raadsvoorstel van de agenda van de raadsvergadering van 30 mei te halen en de besluitvorming uit te stellen. Het college moest aan de slag met de beantwoording van de door vele fracties gestelde vragen.
De reactie van collegezijde kwam al snel. In een brief dd. 28 mei aan de raad zet het college keihard in op uitvoering van de Spreidingswet. Gedetailleerd wordt ingegaan op de wijze waarop druk op onze lokale voorzieningen wordt voorkomen. “Vanaf de start van de opgave is er vanuit de gemeente proactief contact gezocht met de (omliggende) scholen, de huisartsen en andere zorgverleners in de buurt, alsmede de RET, verenigingen, ondernemers en maatschappelijk middenveld (zoals kerken en moskeeën). Al deze partijen zijn proactief geïnformeerd over de plannen voor de realisatie van de noodopvangvoorziening op Wilderszijde. Voor zover nodig zijn er afspraken gemaakt (bijvoorbeeld over internationale schakelklassen op school of uitzendbureaus en werkconsulenten voor het aan werk helpen van asielzoekers). Dit heeft onder andere geresulteerd in een zogenaamde ‘Meedoen-balie’ die gerealiseerd wordt op de noodopvangvoorziening. Een plek waar werkgevers en asielzoekers elkaar kunnen vinden voor matching en werk. Specifiek voor zorgverlening is het goed om aan te geven dat een COA-locatie van de grootte van de voorziening op Wilderszijde (200 tot 300 plekken) een eigen eerstelijns zorgverlening in huis heeft door de samenwerking tussen het COA en GZA HealthCare. De asielzoekers gebruiken te allen tijde deze 24uurslijn voor zorg en de huisartsenzorg die geboden wordt op de locatie. Hierdoor komt er geen druk te staan op de (huisartsen)zorg”.
Ook gaat het college in op het Hoofdlijnen Akkoord: “In het hoofdlijnenakkoord van de nieuwe landelijke coalitie staat dat er landelijk een tijdelijke Asielcrisiswet komt met crisismaatregelen om de acute asielinstroom en -opvangcrisis voor de komende tijd te bestrijden, onder meer door intrekking van de Spreidingswet. Het hoofdlijnenakkoord heeft uiteraard effect op lopende besluitvormingsprocessen en discussies in gemeenten. De gevolgen hiervan worden in de regio besproken. De consequenties van de vigerende Spreidingswet enerzijds en het hoofdlijnenakkoord anderzijds zijn onderwerp van gesprek aan de regionale regietafel. De concrete gevolgen van dit hoofdlijnenakkoord zijn, mede door het feit dat er nog geen nieuw kabinet is aangetreden, niet duidelijk op dit moment”.
Zo is het maar net! Voordat de Spreidingswet is ingetrokken en is vervangen door nieuwe wetgeving zijn wij heel wat maanden en misschien zelf langer verder. Nu geldt de Spreidingswet en die moet worden uitgevoerd. Wat onze fractie betreft een compliment aan ons college!
Wijk Buyten op Wilderszijde
Tot slot. Volgende week woensdag is er weer een beeldvormende bijeenkomst. De agenda is hier te vinden. Donderdag 6 juni gaan wij natuurlijk naar de stembus in verband met de Europese Verkiezingen. Het belooft een spannende nek aan nekrace te gaan worden tussen de PVV en GroenLinks/PvdA. In een recente peiling van Ipsos-I&O in opdracht van EenVandaag komt de PVV op 9 zetels en GroenLinks/PvdA op 8 zetels. Een zetelverlies van 1 in vergelijking tot 2019 toen Frans Timmermans glorieus won. Het gaat in totaal om 31 Nederlandse zetels. In 2024 nemen in totaal 720 volksvertegenwoordigers uit 27 landen in het Europese Parlement plaats. En natuurlijk is er ook de Stemwijzer Heb een goede week!
Ga vooral stemmen op 6 juni!
